Canlılarda cansızlar gibi elementler ve bileşiklerden oluşur.
Canlıları meydana getiren maddeleri organik ve inorganik maddeler olarak ayırabiliriz.
Organik maddeler: sadece canlılar tarafından sentezlenen ve yapısında karbon bulunan bileşiklerdir.
İnorganik maddeler ise doğada maden olarak bulunabilen bileşiklerdir.
Bir canlının yapısında bulunan organik madde, inorganik madde ve su miktarını şu şekilde bulabiliriz.
Örneğin bitkilerde; önce kütlesini tarttığımız bitkiyi kuruttuktan sonra tekrar tartarsak aradaki fark su miktarıdır.
Yakıp küllerini tarttığımızda inorganik madde miktarını verir.
Aradaki fark ise organik maddelerin yanmasından kaynaklanmıştır.
Besinler görevlerine göre
a) enerji vericiler: vücutta kullanılış sırasına göre karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerdir. Sahip oldukları enerji miktarına göre yağlar proteinler ve karbonhidratlardır.
b) yapıcı ve onarıcılar: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, su ve mineraller
c) düzenleyiciler: protein, vitamin, mineral ve su olarak gruplanabilir.
İnorganik bileşikler:
Su: Su yanıcı özellikte olan iki hidrojen ve yakıcı özellikte olan bir oksijenin birleşmesinden meydana gelmiştir. Dünyamızın yaklaşık olarak % 75 ‘i sularla kaplıdır. Su döngüsüyle sabit kalır. Su birçok işlemde birim kabul edilir. Örneğin yoğunluğu 1 dir. Hidrojenin atom numarası 1 dir. 1 litre suyun ağırlığı 1 kg özısı 1 dir. 0 derecede donar 100 derecede kaynar Tüm maddeler soğurken hacimleri küçülür su ise +4 dereceye kadar soğutulduğunda hacmi küçülürken daha düşük sıcaklıklarda hacmi büyümeye başlar. Bu da buzun yoğunluğunun sudan az olması sonucunu doğurur. Böylece su üstten donmuş altta bulunan balıkların yaşamasına imkan sağlamış olur. Güneş doğduğunda üstte olduğu için kolayca eriyebilir.
Su molekülleri arasındaki çekim kuvveti (kohezyon) bitkilerde suyun yükseklere taşınmasında etkilidir.
Suyun öz ısısı yüksek olduğundan vücut sıcaklığının dengede kalmasında etkilidir.
Tüm canlı hücrelerde mutlaka su bulunur. Çünkü bir hücrede su oranı %15 altına düşerse enzim faaliyetleri yani canlılık sona erecektir.
Her canlıda çeşitli oranlarda aynı canlının farklı doku ve organlarında değişik oranlarda su bulunur.
Genelde bitkilerde hayvanlara göre su miktarı fazladır. Bu oran insanda %70 civarındadır.
İnsanda kemik ve diş gibi kısımlarda su miktarı azdır. İnsandaki suyun çoğu kan ve doku sıvısında bulunur.
Hidrolizde gereken su miktarı dehidrasyon sentezinde çıkan su miktarına eşittir oda (n-1) dir.
Suyun canlılar için önemli özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz.
- Çok iyi bir çözücü olduğu için
- maddelerin (Besin, hormon ve atıkların) taşınmasında görev alır.
- Tuzları iyonlaştırarak biyokimyasal reaksiyona zemin hazırlar.
- Sindirim (Hidroliz) reaksiyonları için gereklidir.
- Enzimlerin çalışması için gereklidir.
- Fotosentez için gereklidir
- Vücut ısısının düzenlenmesinde görev alır.
- Zararlı atıkların seyreltilmesi ve atılmasında rol oynar.
Atıkların vücuttan atılmasında görev aldığı için eksilen suyun alınması gerekir.
İnsan vücudunda bulunan suyun %10’nu kaybettiğinde hayatı tehlikeye girebilir. Su ya doğrudan yada yiyeceklerle alınabilir.
İnsan günde yaklaşık 2lt suyu idrar ve ter yoluyla dışarı atar. Bu kadar suyun alınması gerekir. Hava sıcaklığına göre bu miktar artabilir. Çay, kahve, kola şeklinde alınan su bu hesaba dahil edilmez.
